GENÇAĞA KARAFAZLI
Artvin’in Arhavi ilçesindeki Pilarget Vadisi sakinleri, Arhavili gelişim insanı Nafiz Zorlu’ya ait DENIZ Enerji Istihsal Şirketi marifetiyle kurulması planlanan HES Projesine karşı 9 yıl önceki başlattığı ülfet mücadelesini 3.yol kazandı. Rize İdare Mahkemesi, Pilarget Vadisi’nde cereyan etmek maksut HES üzere verilen ‘Çevresel Ağırlık Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu’ kararını ikinci kez fesih etmiş şirket danıştaya başvurarak kararın fesih edilmesini istemişti. Danıştay ise ‘Rize İdare Mahkemesinin verdiği kararın ahbaplık ve usule akla yatkın olduğuna’ değişmeyen vererek 3. Kat ÇED müspet kararını fek etti.
Artvin Arhavi’deki Sevail ve Üçırmak Dereleri (Pilarget Vadisi) üstünde KEZ Erke Üretim Şirketi marifetiyle kurulması planlanan ‘Sucu I-II Regülatörü ve HES Projesi’ ile ilgili Mekân, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı vasıtasıyla sunulan ‘ÇED Olumlu’ kararına alın Ulukent Köyü Muhtarı Necati Canoğlu, Balıklı Köyü Muhtarı Utkulu Şiviloğlu ile Arhavi Pilarget Tabiat ve Hayat Derneği yoluyla Rize İdare Mahkemesi’nde sorun açılmıştı. Rize İdare Mahkemesi, 17 Gücük Ay 2021 tarihinde verdiği önceki kararda, Kasaba Bakanlığı yoluyla sunulan ‘ÇED Olumlu’ kararını fesih etmişti.
“AHBAPLIK VE MEVZUATA UYARLILIK BULUNMAMIŞTIR”
İptal kararında, “Artvin ili Arhavi ilçesi Sevail ve Üçırmak Dereleri üzerinde kurulması planlanan ‘Saka I-II Regülatörü ve HES Projesi’yle ilgilendiren kendisine Çevre, Kentçilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Baskı Değerlendirmesi İzin ve Denetim Umumi Müdürlüğü yoluyla verilen 06.06.2013 gün ve 3012 çevrilmiş ‘Çevresel Sıklet Değerlendirmesi Olumlu’ kararında hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı son ve kanaatine ulaşılmıştır” denilmişti. SUTAŞ Enerji Üretim Şirketi, Rize İdare Mahkemesi’nin bu kararına birlikte itiraz ederek davayı Danıştay’a taşımıştı. Danıştay, Rize İdare Mahkemesi’nin kararını nakzen dosyayı ilişkin mahkemeye idraksiz göndermişti.
RİZE İDARE MAHKEMESİ 2. KEZ İPTAL KARARI VERDİ
Rize İdare Mahkemesi, elan ilk verdiği tağyir kararında direnerek Belde, Kentçilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı vasıtasıyla SUTAŞ Enerji Üretim Şirketi’nin projesi üzere sunulan ‘ÇED Olumlu’ kararını 06.06.2022 tarihinde ikinci kat tağyir etmişti.
Rize İdare Mahkemesi, ikinci fek kararının gerekçesinde şunları kaydetti:
“Artvin ili Arhavi ilçesi Sevail ve Üçırmak Dereleri üstünde kurulması planlanan Sucu I-II Regülatörü ve HES Projesi’yle ilgili kendisine Belde, Kentçilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Ağırbaşlılık Değerlendirmesi İzin ve Teftiş Genel Müdürlüğü yoluyla verilen 06.06.2013 çağ ve 3012 dar ‘Çevresel Tartı Değerlendirmesi Olumlu’ kararında, ülkü konusu alanda yapılacak HES faaliyetlerinin toz, gürültü, patlama etkileri, hafriyat ambarlama alanları amacıyla seçilen yer ve sığa oranları, öz morfolojisinin ve akarsu kalitesinin bozulması, karşıt suları, arıcılık faaliyetleri, fert suyu, ekincilik faaliyetleri, ormancılık, erozyon, heyelan alanlarına yordam, endemik nebat ve efsanevi türlerinin bulunduğu bölgede etkili insanlar-hayvan bilimi-bitki ekosistemine kabullenilemez sınırlarda zarar vereceği, santral binaları ve erke iletimi ile ilişik tesisler, depolama sahaları kadar mecmu ünitelerin Sevail ve Üçırmaklar gibi ayrımlı dereler üstünde olmasına ve bu derelerin değişik alt havzalarda saha almasına karşın, reliyef özellikleri ile klimatik-edafik, biyotik değerlendirmeleri ayrı ayrı yapılması müstelzim projenin tıpkı ÇED sürecine bağımlı tutulmasının projenin yürütülmesini, teknik ve dalavere başat denetimini zora sokacağı; bu durumda Artvin ili Arhavi ilçesi Sevail ve Üçırmak Dereleri üstünde kurulması planlanan Saka I-II Regülatörü ve HES Projesi’yle ilgilendiren adına Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Sorumluluk Değerlendirmesi İzin ve Teftiş Genel Müdürlüğü yoluyla sunulan 06.06.2013 gündüz ve 3012 az ‘Çevresel Takı Değerlendirmesi Olumlu’ kararında hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı akıbet ve kanaatine ulaşılmıştır.”
ŞİRKET 3 SEFER İTİRAZ EDEREK DANIŞTAY’A BAŞVURDU
Yerel mahkemenin bu kararının peşi sıra de şeriklik, Danıştay’a başvurdu. Ortaklık kararı Danıştay’a taşımasına ve hukuki sürecin devam etmesine rağmen kullanılmamış tıpkı başvuru yaptı. İptal kararının gerekçelerini ortadan kaldırdığını argüman eden şirketin, 2009/7 ünlü genelgeye dayandırarak sunduğu kullanılmamış proje dosyası, Belde Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı eliyle akseptans edilerek değerlendirmeye başlandı. HES projesi için hazırlanan mamure planları Artvin Belediyesi Meclisi’nde AKP’li ve MHP’li üyelerin oylarıyla onayladı.
DANIŞTAY HES PROJELERİNİ İPTAL ETTİ
Pilarget Vadisi sakinleri 9 yıl boyunca sürdürdüğü ünsiyet mücadelesinin böylelikle Danıştay’ın aldığı kararıyla bahtiyar oldu. Danıştay HES projelerinin iptali ile ilgili aldığı karar şöyle:
“İdare ve kazanç mahkemelerince sunulan kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. Maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür. Rize İdare Mahkemesince sunulan 16.06.2022 günlü kararın iptaline ilgili kısmı ve bu kısmın dayandığı esbabımucibe hukuk ve usule akla yatkın olup, bozulmasını gerektirecek bir amil bulunmadığından, temyiz istemlerinin reddi ile anılan kararın temyiz edilen kısmının onanmasına, dosyanın adı sabık mahkemeye gönderilmesine, değişmeyen ve düzelti yolunun bağlı olduğunun duyurulmasına fikir birliğiyle karar verildi.”
“VADİMİZDEKİ DERELER HÜR AKACAK”
Danıştay’ın aldığı kararı muştulu bulduklarını, ülkede hala vicdanlı yargıçların olmasının verdiği güvenle Arhavi derelerinin beton tabutluklara dönüştürülmesine karşıda ahbaplık mücadelesi başlatacaklarını ifade eden Arhavi, Pilarget Doğa ve Hayat Derneği Başkanı Zeki Candemir şunları söyledi:
“Danıştay aldığı bu kararla Pilarget Vadisi’ndeki derelerimiz çıktı hür akacak. Mahkemenin bu müspet kararı, bizleri ahbaplık mücadelemiz üzerine daha dahi umutlandırdı. Şayet bu değişmeyen olumlu sokak ve HES projesi hayata geçseydi dünyaca koruma altına alınan 200 vadiden biri olan bu cennet hoppadak vadimizin yok olması değil, yüz yıllardan beri burada dirim sürdüren ve eder kestirmece 3 bin insanımız doğduğu bu topraklardan hicret etmek zorunda kalacak ve Pilarget Vadisi insansızlaştırılacak ve vadimizin kayran madun, meydan üstü kül değerleri mülk uğruna birilerine peşkeş çekilecekti. Danıştay’ın bu kararı bizleri inanılmaz şekilde sevindirdi imdi vadimizdeki dereler özgür akacak ve bu derelerde çocuklarımız yüzmeye bitmeme edecek.”
