Kurtuluş Savaşı, Başkomutan Gazi Mustafa Eksiksizlik Kâmil’nın 26 Ağustos 1922’birlikte sabaha karşı verdiği emirle başlattığı Balaban Saldırı ve 30 Ağustos’taki “Başkomutanlık Meydan Muharebesi” zaferiyle sonuçlandı.

Serdar Mustafa Kemal Ciddi, Türk ordusunun Kurtuluş Savaşı’nda kazandığı yer heybetli zaferin arifesinde, 30 Ağustos sabahında Zafertepe Çalköy’da birliklere taarruz emrini verdi. Onun bizzat yönettiği Dumlupınar’daki meydan muharebesinde alp Mehmetçik, Palikarya birliklerini Allıören, Keçiler, Kızıltaş Deresi yolunun iki birlikte tamamen sarıp imha etti.

Büyük Saldırı ve Başkumandanlık Meydan Savaşı 30 Ağustos’ta zaferle noktalandı.

Mustafa Kemal Vakarlı, utku sonrası 1 Eylül’birlikte Dumlupınar’da, Batı Cephesi’ndeki umum subay ve erlere çağrılmak üzere yayımladığı bildiride, “Hep arkadaşlarımın, Anadolu’da daha bambaşka düzlük muharebeleri dahi verileceğini ayn uğrunda bulundurarak ilerlemesini ve herkesin kanı gücünü ve yurtseverliğinin kaynaklarını kullanarak, yarışmayı bilcümle gücüyle sürdürmesini talep ederim. Ordular, önce hedefiniz Akdeniz’dir, encam!” emrini verdi.

Sığınmacı dramı ayrımsız fotoğrafla dünyayı sarstı

Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları haiz şişme bot, Akyarlar Mahallesi ve Aspat açıklarında battı. 8’i yavru 12 kişinin hayatını kaybettiği fenomen sonrası ortaya sâdır levha Türkiye ve dünya kamuoyunda yankı uyandırdı.

Doğan Bili Ajansı muhabiri Nilüfer Çipo’in çektiği, boğularak hayatını kaybeden torunlar ortada kâin 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedine ilgilendiren foto, dünyanın mülteci krizine bakışını değiştirdi. Hayatını kaybedenler ortada, minik Aylan’ın 3 yaşındaki ağabeyi Galip Kurdi ile annesi Zahidin Kurdi dahi bulunuyordu.

Faciadan kurtulan ata Abdullah Kurdi, “Hep dünyanın bizi görmesini istiyorum. Bilcümle dünyanın gözlerinin bizim üzerimizde olmasını istiyorum. Tığ bire bir ateş yaşamış olabiliriz ama bizden sonraki insanların ayrımsız felaketi yaşamasını istemiyorum.” ifadelerini kullandı.

Abdullah Kurdi, kızı, oğlu ve eşini Suriye’nin Ayn umum Arap (Kobani) kentinde toprağa verdi.

Olayın ardından başlatılan anket kapsamında adliyeye sevk edilen 3 zanlı, “göçmen kaçakçılığı açmak” ve “bilinçli taksirle ölüme sebebiyet yüklemek” suçlarından tutuklandı.

Suriyeli göçmenlerin dramının simgesi oldu

Cansız bedeni sahile vuran 2 yaşındaki Aylan, uluslararası kamuoyunda Suriyeli göçmenlerin yaşadığı dramın simgesi oldu.

Başta Avrupa kalkışmak üzere BENDE ve Orta Şark’dan çokça sayıda mezun, görüntülerin arsıulusal basında açık meydan bulması konusunda konuyla ilişik değerlendirmelerde bulundu.

İspanya, Fransa, İtalya başbakanları, göçmen sorununun çözümüne müteveccih arsıulusal alanda aşama atılması çağrısı yaptı.

Fransa’da iktidarın beraberinde asıl muhalefetteki Cumhuriyetçiler Partisinin mehabetli isimleri, Suriyeli çocuğun fotoğrafından yoğun çeki duyduklarını dile getirdi.

Belli başlı öbür olaylar

29 Ağustos

1521- Türk orduları Belgrad’ı fethetti.

1526- Kanuncu Melik Süleyman komutasındaki Osmanlı orduları, Mohaç Düz Savaşı’nı kazandı.

1855- Osmanlı’da önceki telgraf görüşmesi yapıldı. İstanbul-Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla önceki telgraf Şumnu’dan İstanbul’a gönderildi. Kırım Savaşı’ndan vukuf veren telgrafta, “Bağlaşık askerleri Sivastopol’a girmişlerdir.” yazılıydı. Türk birlikleri bile müttefikler arasındaydı.

1924- Almanya, çekişme tazminatının ödenmesine ilişkin, müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı’nı onayladı.

1929- Graff Zeppelin hava gemisi, 21 devir süren dünya turunu tamamlayarak Lakehurst’a döndü.

1933- Nazilerin tutukladığı Yahudiler, çokluk kamplarına gönderilmeye başlandı.

1936- İstanbul’da, tarihi yarımadayı Beyoğlu yakasına bağlayan Atatürk Köprüsü’nün temeli atıldı.

1938- Şiir Vukuf, Harp Okulu ve Armada davalarından toplanmış 28 sene 4 ay hapse mahkum edildi.

1945- Şehriyâr II. Abdülhamid’in 400 milyon dolarlık miras davasını varisleri kazandı.

1947- MEMLUK’li haber adamları, çekirdeksel alçak üzere plütonyumu parçalamayı başardı.

1955- Kıbrıs Konferansı Londra’da toplandı.

1964- Ankara, İstanbul ve İzmir’de Kıbrıs konusunda iri yürüyüşler ve mitingler düzenlendi.

1982- İsveçli sinema oyuncusu Ingrid Bergman öldü.

1986- Üçüncü Reisicumhur Çap Bayar’ın cenazesi, tevellüt yeri Umurbey’üstelik törenle toprağa verildi.

1988- Adlı ressam Eren Eyüboğlu, 76 yaşında hayatını kaybetti.

2005- Katrina kasırgası BENDE’nin güneyini vurdu, 1200 sevimli öldü.

2010- Endonezya’nın Sumatra Adası’ndaki Mount Sinanbug Yanardağı, 400 yıl aradan sonraları faaliyete geçti.

30 Ağustos

M.Ö. 30- Sakat Mısır’da Kraliçe Kleopatra intihar etti.

1908- Hicaz demir hat açıldı.

1922- Iri Taarruz zaferle sonuçlandı.

1924- Gazi Mustafa Kemal Rabıtalı, Başkumandanlık Meydan Savaşı’nın ikinci sene dönümünde, Dumlupınar’da Meçhul Leşker Anıtı’nın temelini attı.

1924- Türkiye İş Bankası, geçmiş işlemini yaparak faaliyetlerine başladı. Bankanın kuruluş sermayesi 1 milyon liraydı.

1930- Ankara-Sivas demir yolu hattı ve Sivas İstasyonu, Başbakan İsmet Vakur’nın konuşmasıyla hizmete açıldı.

1937- Van Gölü’nde ilk vapur seferi yapıldı.

1937- Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen’e, 1935’te girdiği Eskişehir Gelgel Mektebi’nde “pilot diploması” verildi.

1952- Erzurum’da Aziziye Anıtı açıldı.

1974- BM Düzenlilik Konseyi, Kıbrıs’taki çatışmalar yüzünden evlerini metrukiyet edenlerin çekinmezlik içre idraksiz dönmelerine müsaade verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya kuma karar tasarısını rey birliğiyle akseptans etti.

1977- Orgeneral Kenan Cihan, Yağız Kuvvetleri Komutanlığına atandı.

2000- Temsil sanatçısı Gürdal Boğa, tedavi gördüğü İzmir SSK Bozyaka Hastanesi’nde gönül veda etti.

2011- Reisicumhur Abdullah Gül, 30 Ağustos Galebe Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Günü zımnında Genelkurmay Karargahında düzenlenen törende “Başkumandan” sıfatıyla kutlamaları akseptans fail ilk Cumhurbaşkanı oldu.

2013 – 30 Ağustos Utku Bayramı Resepsiyonu’na ilk kez Cumhur Reisi Abdullah Gül eş sahipliği yaptı. Köşk’teki resepsiyona uymazlık liderleri Kemal Kılıçdaroğlu ve Heybet Bahçeli katılmadı.

2015- Cumhur Reisi Recep Tayyip Erdoğan, 30 Ağustos Yengi Bayramı zımnında “Serdar” sıfatıyla ilk kez Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde resepsiyon verdi.

2021- ABD Kalıp Kuvvetler Komutanı Orgeneral Kenneth McKenzie, KUL güçlerinin Afganistan’dan istifa sürecinin tamamlandığını açıkladı.

31 Ağustos

869- İslam bilgini Buhari yaşamını yitirdi.

1867- Fransız saz şairi Charles Baudelaire öldü.

1876- V. Gaye tahttan indirildi, hesabına kardeşi II. Abdülhamit şehriyâr oldu.

1890- Brüksel Genel Senedi ile köle ticareti yasaklandı.

1928- Bertolt Brecht’in “Üç Kuruşluk Opera” ünlü oyununun ilk gösterimi Berlin’birlikte yapıldı.

1930- Vilayet ve şehremanetinin birleştirilmesine karar verildi. Valiler, aynı zamanda şehremini oldu.

1970- İzmir’üstelik Akdeniz Olimpiyatları’nın yapılacağı Halkapınar Spor Tesisleri, yapım sırasında yandı.

1988- Yalman Cızık Kapısı açıldı.

1988- Irak’ın kuzeyinden kaçan Iraklılar, Türk sınırlarından geçmeye başladı.

1997- Galler Prensi ve İngiliz Veliahdı Prens Charles’ın bozuk eşi Prenses Diana, sevgilisi Dodi el Fayed ile şoförü Paris’te geçirdikleri trafik kazasında öldü.

2005- Irak’ın başkenti Bağdat’ta bire bir güreşçi köprüsü üstünde çıkan tıkışıklık zımnında çoğu Şii hacı adayı bin sevimli hayatını kaybetti.

2015- Kazakistan’ın başkenti Aydın Şehriyâr (Astana) doğruca Kumay Arkeoloji Kompleksi’nde yapılan kazılarda Türk tarihine ilişik 2 bin almanak kalıntılar çevrim ışığına çıkarıldı.

2016- MEMLUK ile Küba arasında 1961’de kesilen tarifeli ticari uçuşlar, iki ülkenin ilişkileri normalleştirme kararının ardından baştan başladı.

2017- Irak Başbakanı Haydar umum İbadi, Türkmenlerin yaşadığı Telafer ilçesinin yıldırı örgütü DEAŞ’tan tamamen kurtarıldığını duyurdu.

2018- Danıştay 2. Daire Üyesi Mustafa Yücel Özbilgin’in yaşamını yitirdiği, 4 kişinin yaralandığı 17 Mayıs 2006’da düzenlenen silahlı saldırıya ilgilendiren fail Alparslan Aslan, “ağırlaştırılmış müebbet” ile 72 yıl mapus cezasına çarptırıldı.

2021- Yağır Hasan Efendi’den bugüne mevrut Ortaoyuncuları Kavuğu’nu Münir Özkul’dan devralan Türk tiyatrosunun kocaman isimlerinden Ferhan Şensoy, 70 yaşında İstanbul’da hayatını kaybetti.

1 Eylül

1481- Galatasaray Lisesi, cesamet adamı yetiştirilmesi üzere Odalık II. Bayezid yoluyla kuruldu. Okulda 1868’bile Fransızca eğitime geçildi.

1715- Beş yaşında tahta geçen, 72 yıl Fransa’yı yönetmen, Fransızların “Gündüz Kralı” XIV. Louis öldü.

1920- Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.

1922- Mustafa Kemal Ağırbaşlı, Başkumandanlık Saha Savaşı’nın kazanılması üzerine emrini verdi: “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!”

1923- Japonya’nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde meydana mevrut depremde 300 bin hayat öldü.

1924- Ankara Çap Konservatuvarının temelini oluşturan “Müzik Öğretmen Mektebi” Ankara’da açıldı.

1925- Bir Numara Tababet Kongresi Ankara’da toplandı.

1925- Mustafa Eksiksizlik Vakur’yı Kastamonu dönüşünde Ankara’da karşılayanların ellerinde şapkaları vardı.

1929- Arapça ve Acemce dersleri okullardan kaldırıldı.

1933- Denizyolları İşletmeleri oran tekeline alındı.

1939- Almanya’nın Polonya’ya saldırması konusunda II. Dünya Savaşı başladı. Milyonlarca kişinin öldüğü savaşın başlamasının 50. yılında “Acun Barış Haset” ilan edildi.

1947- Amerikalı Arkalama Antlaşması imzalandı.

1949- İstanbul Radyosu tecrübe yayınına başladı.

1951- Ordinaryüs Prof. Dr. Mazhar Osman Usman, 67 yaşında İstanbul’da öldü.

1967- Türkiye’deki Kıbrıslı mücahitler ve öğrenciler, hükümeti ihtarname etti. İçişleri Bakanı Faruk Sükan, protestocuların sınır ötesi edilebileceğini açıkladı.

1969- Muammer Kaddafi, Libya’da askeri darbeyle Kral İdris’i devirdi.

1974- Magosa’ya kapalı Muratağa ve Sandallar köylerinden 88 Türk’ün öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.

1976- Yüzücü Erdal Acet, Manş Denizi’ni 9 saat 2 dakikada geçerek acun rekoru kırdı.

1982- İlk ve ortaöğretimde diyanet dersi zorunlu kılındı.

1985- Kuşadası Davutlar yöresinde çıkan orman yangınında benzeri orman bekçisi ile 14 leşker martir oldu.

1998- Türk sinemasına 46 yıl bakım veren direktör Osman F. Seden ebedî uyku etti.

2003- Denizli Valisi Recep Yazıcıoğlu, Ankara’ya 30 kilometre uzaklıkta gidiş geliş kazası geçirdi. Yazıcıoğlu 8 Eylül’da yaşamını yitirdi.

2007- İngiliz ordusunun 1930’lu yıllarda yüzlerce Hindu asker üzerinde hardal gazının etkilerini araştıran deneyler yaptığı ortaya çıktı.

2013- Rum Ajansı, Kürtçe bilgelik yayımına başladı. AA, böylecene ürün dilini altıya çıkarmış oldu.

2016- HSYK Umumi Yerleşmiş, FETÖ soruşturması kapsamında eğreti namına görevden uzaklaştırılan 543 bilge ve savcıyı meslekten ihraç etti.

2 Eylül

1633- İstanbul Cibali’dahi sâdır nazik yangında 20 binden çok bina tamam oldu. Katip Çelebi’ye bakarak kentin beşte biri yandı.

1651- Mahpeyker Kösemen Şehriyâr, boğdurularak öldürüldü.

1898- Makineli Tüfek benzeri savaşta ilk kez kullanıldı.

1900- Almanya ile ÇAKER ortada lif kullanımı başladı.

1922- Kurtuluş Savaşı’nda, Palikarya Orduları Başkomutanı General Trikopis köle edildi.

1925- Mahpus ve zaviyelerin kapatılmasına ve memurların kapela giymesine değişmeyen verildi.

1929- Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği evvel gösteriş yarışmasında Feriha Tevfik Hanım, Türkiye güzeli seçildi. Feriha Tevfik, beyaz perde ve seyretme oyuncusu oldu.

1930- Mustafa Kemal Ciddi, Sadri Maksudi (Arsal) Eş’in “Türk Dili İçin” adlı kitabına şunları yazdı: “Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını bilici Türk milleti, dilini de ecnebi dillerin boyunduruğundan kurtarmalıdır.”

1938- Hatay Devletinin kuruluşu zar edildi. Hatay Millet Meclisi ilk toplantısını yaptı ve Tayfur Sökmen’i cumhur reisi seçti.

1945- Japonya Başbakanı Suziki, Tokyo Körfezi’ndeki Missouri Zırhlısı’nda Japonya’nın yönetiminin General Mac Arthur’a devrini öngören anlaşmayı imzaladı. ÇAKER Başkanı Truman zaferi zar etti ve İkinci Acun Savaşı sona erdi.

1954- Ho Chi Minh, bakir kurulan Yıldız Vietnam Cumhuriyeti’nin başkanlığına seçildi.

1968- İran’daki depremde 11 bin emanet öldü.

1968- Gazeteciliği patika edinmiş evvel eş yazarlardan Sabiha Sertel, 73 yaşında Bakü’dahi irtihal etti.

1974- Türkiye Ilmî ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Malumat Ödülleri verildi. Cahit Arf ve Orhan İçen hesap, Erdal İnönü hikmet, Kazım Türker tababet dalında bergüzar aldı.

1985- Seki Limanı açıklarında 3 bin 400 sene geçmiş batan, fil kişmiri pırtı ve bakır, sövme parçalarıyla hamile gemi enkazı bulundu.

1994- Halterci Naim Süleymanoğlu’na Arsıulusal Olimpiyat Komitesince, “Yüzyılın Arz Dallı Güllü Sporcusu Ödülü” verildi.

2001- İlk ruh naklini gerçekleştiren Cenup Afrikalı his cerrahı Christian Barnard, Kıbrıs’ta öldü.

2011- BM Soruşturma Komisyonu, Mavi Marmara saldırısıyla ilişkin hazırladığı 105 sayfalık raporunu Umumi Kâtip Ban’a sundu. Raporda, İsrail ordusunun çılgın ve izah edilemeyen yavaş kullandığı, yolculara keder muamelede bulunduğu belirtildi. Bunun üstüne Türkiye, İsrail’le diplomatik ilişkilerini ikinci katip düzeyine indirdi, İsrail’le arasındaki askeri anlaşmaları askıya aldı.

2015- Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları haiz şişme bot battı. Olayda, annesi ve kardeşiyle boğulan 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedi, Doğan Marifet Ajansı muhabiri Nilüfer Çıpa marifetiyle fotoğraflandı. Türkiye ve arsıulusal kamuoyunda aksiseda uyandıran foto, dünyanın mülteci krizine bakışını değiştirdi.

2016- Özbekistan Cumhur Reisi İslam Kerimov, 78 yaşında hayatını kaybetti. 27 yıldır Özbekistan’ı müdür Kerimov, us kanaması zımnında hastanede tedavi görüyordu.

2016- Rusya ile Türkiye arasındaki charter uçuşlarının baştan başlamasının arkası sıra ilk uçak, Moskova’dan Antalya’ya indi.

2016- F klavyenin mucidi, Uluslararası Hikmet İşlem ve İletişim Federasyonu Türkiye Temsilciliği Fahri Başkanı Dr. İhsan Sıtkı Yener, 91 yaşında irtihal etti.

3 Eylül

1683- Viyana Kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı.

1783- İngiltere, Paris’te imzalanan anlaşmayla ÇAKER’nin bağımsızlığını tanıdı.

1869- İstanbul’da Atlı Tramvay, Konstantin Karopana eliyle çalıştırıldı.

1883- Moskof edip İvan Turgenyev, Paris mevsuk öldü.

1895- İlk profesyonel ayak topu maçı yapıldı. Latrobe, Jeanette’yi 12-0 yendi.

1908- Türkiye’deki evvel haftalık gülmece dergisi “Soy” yayımlanmaya başlandı.

1912- Bahir Kuvvetlerine şart seçmek için dünyanın geçmiş konserve fabrikası İngiltere’de açıldı.

1933- Kayseri-Ulukışla hattının tamamlanmasıyla Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan demiryolu tamamlandı.

1939- Ankara Radyo gazetesinin geçmiş sayısı çıktı.

1939- Almanya’nın Polonya’yı işgalinden iki periyot sonraları İngiltere ve Fransa, Almanya’ya cenk ilan etti.

1952- Veca Dağı zirvesine Türk bayrağı dikildi.

1983- Nail Çakırhan, Ağabey Eğlek Mimarlık Ödülü’nü aldı.

1988- Çarkıt başbakanlardan Ferit Melen vefat etti.

1999- İstanbul Radyosu’nun önceki spikerlerinden Tarık Gürcan, İstanbul’da 71 yaşında öldü.

2006- İstanbul Fatih’te İsmailağa Camisi’nin zahmetli imamı Küçümseme Ulu Öztürk bıçaklanarak öldürüldü. Öztürk’ü bıçaklayan Mustafa Erdal, camide bulunanlar tarafından linç edildi.

2008- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Ermenistan Cumhur Reisi Sarkisyan’ın Erivan’daki Türkiye-Ermenistan Dünya Kupası kol elemesi ayak topu karşılaşması amacıyla yaptığı daveti akseptans etti.

2013- 28 Küçük Ay süreci namına tanıdık döneme ilgilendiren sakat Genelkurmay 2. Başkanı Orgeneral Acara Benzeri ve bozuk YÖK Başkanı Eksiksizlik Gürüz’ün da aralarında bulunduğu 103 sanığın, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni cebren devirmeye, düşürmeye katılım” suçundan yargılanmasına başlandı.

4 Eylül

1063- Büyük Selçuklu Devleti’nin kurucusu Çakırdoğan Bey öldü.

1682- İngiliz astronom Edmund Halley, daha sonradan zat adı verilen akrep yıldızı gördü.

1886- Apaçi yerlilerinin şefi Geronimo, ÇAKER birliklerine tasdik oldu. Serencam nazik Amerikan-domestik savaşı sona erdi.

1919- Sivas Kongresi, Mustafa Eksiksizlik Ağırbaşlı’nın konuşmasıyla açıldı.

1932- Acun Barış Konferansı, Avusturya’nın başkenti Viyana’da toplandı.

1935- İstanbul telefon şirketi, hükümet namına işletilmeye başlandı.

1936- İngiltere Kralı VIII. Edward, İstanbul’da Atatürk’ü ziyaret etti.

1970- Şili’dahi sosyalist şef Salvador Allende başbuğ seçildi.

1970- Prof. Dr. Erdal İnönü, Orta Şark Ustalık Üniversitesi Rektörü oldu.

1990- Gazeteci yazar Turan Dursun, İstanbul’da uğradığı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi.

1996- Abdi İpekçi cinayetinin sanıklarından Oral Polat, İsviçre tarafından Türkiye’ye iade edildi. Polat, 16 Eylül’bile 17 yıl aradan bilahare çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.

2013- Yazar Yaşar Eksiksizlik’e, Ermenistan Hars Bakanlığınca “Krikor Naregatsi” nişanı verildi.