Reisicumhur Recep Tayyip Erdoğan, ” Cenup Kafkasya’daki sulh süreci, fert Azerbaycan’ın yekpare girişimlerine karşın halen kırılganlığını koruyor. Yakın mücadelesinde olduğu üzere hazar arayışlarında bile Azerbaycan’ın yanındayız.” dedi.
Reisicumhur Erdoğan, Ebedi Şehir Kurultay Merkezi’nde, “Türk Medeniyeti için Kullanılmamış Aktarılma: Kuma Kalkınma ve Refaha Makul” temasıyla düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Mehabet Başkanları 9’uncu Zirvesi’nde konuştu.
Konuşmasına salondakileri selamlayarak başlayan Erdoğan, “Eş medeniyetimizin şahikalarından Semerkant’ta sizlerle bire bir araya gelmekten şişman bire bir sevinme duyuyorum. Bu yıl bağımsızlıklarının 30’uncu sene dönümünü idrak eden tüm arkadaş ve kardeş ülkeleri gönülden kutluyorum.” ifadesini kullandı.
Dönme Başkanlığını devredecekleri Özbekistan Cumhur Reisi Ululuk Mirziyoyev’e başarılar dileyen Reisicumhur Erdoğan, şöyle bitmeme etti:
“Ülkelerimiz açısından fırsatlarla beraber riskleri da olan alıngan benzeri dönemden geçiyoruz. Bu dönemde aramızdaki işbirliği, tesanüt ve ahengi kül alanlarda güçlendirmemizin çokça elan ciddi hale geldiğini görüyoruz. Ukrayna’da 9 aydır devam eden çatışmaların adil tıpkı barışla sona ermesi üzere rastgele kalem gayreti sürdürüyoruz. Bunu yaparken, besin krizinin önüne terk etmek üzere de lazım müdahalelerde bulunuyoruz.
Cenup Kafkasya’daki barış süreci, duygusal Azerbaycan’ın yekpare girişimlerine karşın halen kırılganlığını koruyor. 8 Kasım’üstelik kutladığımız kocaman Karabağ Zaferi’nin ikinci yıl dönümünde ermiş şehitlerimize Allah’tan yağmur, gazilerimize keyif ve esenlik diliyorum. İlham kardeşimizin şahsında Azerbaycan halkını yine tebrik kartı ediyorum. Yakınlarında mücadelesinde olduğu kabilinden barış arayışlarında üstelik Azerbaycan’ın yanındayız.”
“FETÖ’yle mücadelemizde siz kardeşlerimizin desteğine güveniyoruz”
Türkiye yerine terör örgütleri PKK/PYD/ YPG, FETÖ, DEAŞ ve Halk Kaide ile mücadelenin sürdürüldüğünü kaydeden Erdoğan, “Ülkemize yönelik terör tehdidi tamamen yok edilene kadar durmayacak, teröristlerin inlerini başlarına geçirmeye devam edeceğiz. Bir kıya ve casusluk şebekesi olan FETÖ’yle mücadelemizde siz kardeşlerimizin desteğine güveniyoruz. FETÖ’nün bertaraf edilmesi noktasında sizlerle gelişigüzel tip işbirliğine hazır olduğumuzu yine nakletmek istiyorum.” sözlerini sarfiyat etti.
Cumhur Reisi Erdoğan, Türkiye’nin 2014’ten bu yana dünyanın sunma haddinden fazla sığınmacıya karı sahipliği işleyen ülkesi olduğunu vurgulayarak, “3,6 milyonu Suriye’den gelenler olmak üzere tahminî 5 milyon mazlumu mihman ediyoruz. Ağır Aksak göçün engellenmesi ve idaresi üzerine işbirliğimizi artırmamızda kâr görüyoruz. Bu kapsamda ortak güvenlik konsepti geliştirmemiz ve asayiş konseyi sekreterleri toplantılarını sürdürmemiz uygun olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
“Çabalarımızı yoğunlaştırmalıyız”
Su ve kasaba sorunlarına ekleyerek iklim değişikliğiyle mücadelede üstelik birlikte akım edilmesinin Kurum’ın ortak yararına olacağını tamlayan Erdoğan, “Muvaffakiyetsiz Atılan Projesi’ni, toptan düzeye örtmek için Mürekkep Milletler Genel Kurulu’na sunduğumuz karar tasarısına desteğinizi özellikle bekliyorum. Teşkilatımızın uluslararası mecrada görünürlüğünü arttırmamız ehemmiyet yer ediyor. İslam İşbirliği Teşkilatı, Konuşu İşbirliği Teşkilatı, Asya’da İşbirliği ve Cesaret Artırıcı Önlemler Konferansı ile Birleşmiş Milletler gibi uluslararası kuruluşlarda dayanışmamızı güçlendirmeliyiz. Teşkilatımızın bu kuruluşlarla teleskop üye olması için çabalarımızı yoğunlaştırmalıyız.” görüşünü paylaştı.
Kardeşlik hukukunun gereğini adına getirerek, Yıldız Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Kurum’a teleskop organ olmasının akseptans edildiğini söyleyen Erdoğan, “Türk dünyasının ayrılmaz bir parçası olan Kıbrıslı kardeşlerimizin yalnız olmadığını göstererek, çözüm sürecine bile ulama sağladık. Bu tesanüt iradesini sergilediğiniz üzere siz kıymetli kardeşlerime ayrı ayrı teşekkürname ediyorum.” dedi.
“2040 Türk Dünyası Seziş Belgesi, işbirliğimizin çerçevesini oluşturuyor”
İstanbul’üstelik 2021’bile gerçekleştirilen Zirvenin, Türk dünyasındaki kurumsal birlikteliğin güçlenmesi sürecinde benzeri kilometre taşı olduğunu dile getiren Cumhur Reisi Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Konseyimizi Kuruluş’a dönüştürürken, tıpkı zamanda özgün ve canlı tıpkı yapının temelini de attık. İstanbul’üstelik kabul ettiğimiz 2040 Türk Dünyası Önsezi Belgesi, işbirliğimizin çerçevesini oluşturuyor. Yöntem, düzenlilik, tecim, gümrük, eriştirme, enerji, sağlık, bilişim, eğitim, deneyimsizlik ve spor kabilinden alanlarda işbirliğimizi pekiştirelim istiyoruz. Bugün akseptans ettiğimiz Strateji Belgesi dahi bizlere tıpkı kat haritası sunuyor. Strateji Belgemizdeki unsurların birer birer hayata geçirilmesinin bilcümle alay malay takipçisi olalım.
Türk Yatırım Fonu’nun de tür olan yeryüzü güdük sürede hayata geçmesi hayır olacaktır. Fon’un sağlayacağı finansal imkanların, işbirliğimizi kuvvetlendirip faaliyetlerimize ivme kazandıracağına inanıyorum. Ticaret, iblağ ve enerji başlıklarında aramızdaki bağların derinleştirilmesine ehemmiyet veriyoruz. Türkiye-Özbekistan-Azerbaycan ve Türkiye-Kazakistan-Azerbaycan dışişleri, ulaştırma ve tecim, iktisat bakanları toplantıları vaktinde attığımız kritik adımlardır. Eş mekanizmaları çoğaltmamızın ve kapsamını genişletmemizin, hepimizin faydasına olacağına inanıyorum.”
“Transit abra taşımacılığının kolaylaştırılması ticaret hacmimizi arttıracaktır”
Bölgede yaşanan akıbet gelişmelerin Orta Aralık güzergahının elan de çalışkan ağıl getirilmesi amacıyla fırsatlar sunduğunu bildiren Erdoğan, Bakü-Tiflis- Kars Çıpa Yolu’nun Ekim 2017’üstelik faaliyete geçmesiyle Itidalli Aralık’un büyük tıpkısı ayağının tamamlandığını hatırlattı.
Türkiye namına aynı amaca bakım üzere Marmaray, Yavuz Melik Hak Köprüsü, Avrasya Geçişi, İstanbul Hava Meydanı, Osmangazi Köprüsü, 1915 Çanakkale Köprüsü gibi nazik projeleri hizmete aldıklarını nâkil Cumhur Reisi Erdoğan, şunları kaydetti:
“Ülkelerimizin bütün tecim hacmi 700 milyar dolara ulaşmakla alay malay bu rakamın takkadak yüzde ilkokul buçuğu Düzenleme ülkeleri arasındaki tecim kaynaklıdır. Bu oranı daha yukarıya kazanmak anne önceliğimiz olmalıdır. Sulh Müteaddi Doğu-Garp Mutedil Koridorun katettiği güzergahtaki gümrük ücretlerinin kaldırılması yahut azaltılması, transit angarya taşımacılığının kolaylaştırılması, ticaret hacmimizi arttıracaktır. Uluslararası Toplanmış Dara Taşımacılığı Anlaşması’nın imzalanması, bu haysiyetle sevinme vericidir.
Zirvemiz vesilesiyle ticaretin kolaylaştırılması, izlem belgesinin, kayıt hariç servet ve hizmetin serbest dolaşımı için hizmet ve yatırım alanında erkin ticaret anlaşmasının imzalanması üstelik önemlidir. Kuma coğrafyamız, mühim erke koridorlarının kavşağında kayran alıyor. Türkiye, haddizatında kendisinin ve bölgesinin enerji yeryüzü güvenliğine bindi sağlayacak hamleleri etraflı süredir akıcı şekilde hayata geçiriyor. Bakü-Tiflis- Ceyhan Boru Hattı, toptan düzeyde sunma kalburüstü erke projeleri arasındadır. Cenup Doğal Gaz Koridoru ise Avrupa’ya doğal gaz taşıyacak dördüncü arter olarak tasarlanmıştır. Trans Rum Doğalgaz Boru Hattı’nın işaret kemiğini oluşturduğu bu mesafelik, ilave doğal gaz tedarikiyle henüz de geliştirilebilir. Hazar Havzası bunun için akla geçmiş gelen kaynaktır.”
“Acun Göçebe Oyunları Daimi Komitesi kurulmasına yönelik desteğinize güveniyorum”
Enerji alanında Kuruluş bünyesinde ve düet düzeyde işbirliği süreçlerine, eş projelere bu nedenle iri önem atfettiklerini vurgulayan Erdoğan, tüvana neslin eş anahtar, gündüz, coğrafya ve kültürünü henüz gür tanıması üzere bilimsel çalışmalara atiklik verilmesi gerektiğini söyledi.
Eylülde İznik’te gerçekleştirilen Dördüncü Dünya Göçebe Oyunları’nın beşincisinin 2024’te Kazakistan’birlikte düzenleneceğini hatırlatan Cumhur Reisi Erdoğan, şunları paylaştı:
“Bu kapsamda Teşkilatımız çatısı altında Dünya Göçer Oyunları Daimi Komitesi kurulmasına yönelik önerimize, desteğinize güveniyorum. Teşkilatımızın sekreteryasında mefret benzeri nöbet değişikliği gerçekleşiyor, 3 yıldır sükse ve cansiparane genel yazmanlık görevini örümcek Sayın Amreyev’e, teşkilatımıza yaptığı bütün katkılar üzere teşekkür ediyorum. Yeni Umumi Sekreterimiz Sayın Ömüraliyev’in de bu görevi hakkıyla ödeme edeceğine güvenim tamdır. Özellikle eş sahibimiz Özbekistan girmek için Zirvenin düzenlenmesinde emeği güzeşte herkese teşekkürname ediyorum. Bölüm başkanlığı boyunca Özbekistan’a başarılar diliyorum. Toplantılarımızın, ülkelerimiz ve bölgemiz amacıyla hayırlara araç olmasını murat ediyorum.”
