Osmanlı İmparatorluğu’nun yer uzun müddet tahtta mütezayit padişahı Kanuni Odalık Süleyman Konak’ın vefatının üzerinden 456 sene geçti.

AA muhabirinin kaynaklardan derlediği bilgilere göre, babası Osmanlı İmparatorluğu’nun 9’uncu padişahı Zor Şehriyâr Tamam, annesi Ayşe Hafsa Hükümdar olan Hükümdar Süleyman Han, 6 Son Teşrin 1494’te babasının sancak beyi olduğu Trabzon’bile doğdu.

Çocukluk yılları Trabzon’birlikte güzeşte 1. Süleyman, malumat, ilmek, askerlik ve yazın alanlarında eğitim almak için Topkapı Sarayı’nda mevcut Enderun’a gönderildi.

Saruhan sancak beyliğine 1513 yılında atanan Şehriyâr Süleyman Konak, babası 1. Tamam’in 22 Ilkgüz 1520’birlikte ölümü üstüne İstanbul’a gelerek, 30 Eylül 1520 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu’nun padişahı adına yazboz tahtası artık.

Kaynaklarda düzlük düz bilgilere göre, Venedik Elçisi Bartolomeo Contarini, kullanılmamış yazboz tahtası çıkan 1. Süleyman’ı “26 yaşında, ince ancak sırım kadar ve erkân görünüşlü. Boynu biraz aşkın detaylı, yüzü tutkun, burnu kartal gagası gibi kıvrık. Röfle kabilinden bıyığı ve kıtipiyoz bire bir sakalı var. Cildi az buçuk soluk olsa üstelik yüzü az çok güzel. Derisi solgunluğa meyilli. Akıllı benzeri hükümdar olduğu söyleniyor ve sistem onun saltanatının alımlı çalımlı olacağını umuyor.” diyerek tanımladı.

İlk seferine gelişmemiş tıpkı sürede imdi

Melik Süleyman Eğlek, kara tahta çıktıktan bilahare ilk seferini, 18 Mayıs 1521’da Macaristan Krallığı’nın hakimiyetindeki Belgrad’a yaptı. Belgrad’ı Osmanlı topraklarına katan Melik Süleyman Eğlek, aynı ahir seferini ise Akdeniz’da hakimiyet bina etmek açısından makro olan Rodos Adası’na düzenledi.

Rodos seferini başarıyla mütemmim 1. Süleyman, defa dönüşünde çocukluk yıllarından beri arkadaşı olan has odabaşı Pargalı İbrahim’i 27 Haziran 1523’te veziriazam yerine atadı.

Osmanlı İmparatorluğu’nun Akdeniz’deki etkisini tasarruf etmek amacıyla 1532’da Barbaros Hayreddin Ağırbaşlı’yı Donanma-yı Humayun’un başına getiren Kanuni Melik Süleyman, devlete karşı sâdır isyanları destekleyen Safevilere yönelik Irakeyn Seferi’ni düzenledi. Posta esnasında ilk Tebriz’e peşi sıra Bağdat’a giren 1. Süleyman, seferdeki akamet ve eş içinde çekişmeler sebebiyle Pargalı İbrahim Vakarlı’yı 15 Mart 1536’üstelik ölüm cezası ettirdi.

Osmanlı’nın Akdeniz’deki hakimiyeti güçlendi

Barbaros Hayreddin Gösterişli’nın komutanlığını yaptığı Osmanlı donanması ile Cenevizli Amiral Andrea Doria’nın kumandasındaki Haçlı donanması arasında sabık Preveze Deniz Savaşı, 1536’üstelik zaferle sonuçlandı. Osmanlı İmparatorluğu’nun bu savaştan zaferle çıkması, Akdeniz’deki hakimiyetinin güçlenmesine yüklülük etti.

1. Sultan Süleyman’ın nazik oğlu Şehzade Mustafa, şark seferindeki babasını Konya Ereğlisi’nde, 6 Teşrinievvel 1553 tarihinde fark etmek istedi. Kanuncu Şehriyâr Süleyman, kara tahta unutmak istediğine dair söylentiler bulunan oğlu Mustafa’yı kendisinin huzuruna çıkmak üzere girdiği otağda ölüm cezası ettirdi. Padişah Süleyman Eğlek’ın marazlı olan oğlu Cihangir üstelik Halep’te seferdeyken 27 Teşrinisani’dahi mevt etti.

Kanuni Şehriyâr Süleyman’ın zat hesabına Mimar Sinan’a inşa ettirdiği Süleymaniye Camii’nin yapımı yaklaşık 6 sene sürdü. 7 Haziran 1557’dahi yapımı tamamlanan caminin açılışını, 1. Süleyman cuma namazı namazını burada kılarak yaptı.

Fransa Kralı 2’nci Henri, 30 Boşluk 1557’bile, Habsburg’lar ile kestirmece 6 sene süren savaş zımnında 1. Süleyman’a kitap yazarak arkalama istedi.

Turgut Reis ve Piyale Vakur kumandasındaki Osmanlı donanması 1558’da yola imdi. Bunun konusunda İspanya Kralı 2. Felipe, Osmanlı Devleti’nin elindeki Trablus’u almak üzere Papa 4. Paulus’tan müzaheret temenni etti. İspanyol İmparatorluğu, Venedik Cumhuriyeti, Papalık Devleti, Ceneviz Cumhuriyeti, Savoie Dükalığı ve Malta Şövalyeleri’nden oluşan armada, 10 Şubat 1560’ta Trablus’a doğru yola çıktı. 7 Mart’ta Cerbe Adası’nı alan donanmanın, burada kermen mensur ettirmeye başladığı esnada Osmanlı donanması 11 Mayıs’ta Cerbe’ye geldi. Yakınlar beyninde gerçekleşen deniz muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu’nun zaferiyle sonuçlandı.

Hürrem Padişah’ın vefatı

Kanuncu Hükümdar Süleyman’ın hayatını etkileyen bir ahiret yolculuğu da birbirlerine sevgileri bir nice edebi esere konu olan eşi Hürrem Padişah’ın 1558’deki vefatı oldu.

Osmanlı Devleti’nin Hükümdarı 1. Süleyman aralarında kavga olan oğulları Şehzade Bayezid ve Şehzade Doğru’in bayrak yerlerini Amasya ve Konya’ya taşıdı. Konya Ovası’nda iki kardeş arasında sabık savaşı Şehzade Doğru kazandı.

Yenilgiyle Amasya’ya dönen Şehzade Bayezid, babasının yol hazırlıklarını öğrenince Safevilere sığındı. Kanuni, Bayezid ve oğullarını ahzetmek için Şah Tahmasb’a hamile miktarda mal ödeyerek Kars Kalesi’ni bıraktı. Şah Tahmasb eliyle Osmanlı’dan görevlilere teslim edilen Bayezid ve oğulları, 23 Temmuz 1562’üstelik idam edilip Sivas’ta defnedildi.

Son seferi öncesi Eyüp Sultan Türbesi’nde dua etti

Kanuncu, 1565’teki Malta kuşatmasından hezimetle dönülmesinin peşi sıra Osmanlı Devleti’nin batıdaki bozgun izlenimini tashih etmek amacıyla bakir benzeri askeri harekat kararı aldı.

Bir daha göremeyeceği İstanbul’dan Eyüp Padişah Türbesi’nde yakarış ederek ayrılan 1. Süleyman, ordusuyla alay malay Zigetvar’a gitti.

Gut (damla hastalığı) hastalığıyla savaşım fail 72 yaşındaki Melik Süleyman Eğlek, ordunun başında bizzat bulunduğu 13. seferinde, Zigetvar Kalesi’nin kuşatılmasından tıpkısı periyot öncesinde, 7 Eylül 1566’üstelik vefat etti.

Vefatı gizlendi

Kanuni’nin ölümü, seferin gidişatının tehlikeye girmesi ihtimali sebebiyle bilinmeyen tutuldu. Kuşatma süresince naaşı, tahtın altına gömüldü. Kalenin 42 günce uğraş sonunda fethedilmesiyle gelişigüzel tahta geçecek olan 2’nci Sağlıklı’e bilim verildi. Osmanlı Devleti’nin yıpranmamış padişahı ikinci Düz’in Belgrad’a gelmesinin arkası sıra Kanuncu’nin ölümü resmi yerine duyuruldu.

Osmanlı’da kısaca 46 yıl tahtta artan halife, kılınan cenaze namazının peşi sıra Süleymaniye Camii’nin içerisinde vadi alan türbeye defnedildi.

Osmanlı Devleti’nin sunu etraflı süre görev yapan ve sunu çokça sefere çıkan padişahı adına kaynaklarda düz kayran Kanuni, Batı’bile “Büyük Süleyman” ve “Iri Türk” namına anılıyordu.

Kanuni dönemindeki gelişmeler

Kanuncu, padişahlığı süresince 6 milyon 557 bin kilometre olan Osmanlı Devleti toprağını 14 milyon 983 bin kilometreye çıkardı.

Kendisinden önce hüküm sürmüş 9 padişahın kararlarını toplayan 1. Süleyman, tek bir kanunname yayımladı. Ara Sıra kaynaklara göre, Sultan Süleyman Han’ın “Kanuncu” adına anılmasının nedeni yerine kanunlara kapalı olması ve titizlikle izleme etmesi gösteriliyor.

Babası Ağır Odalık Çın yoluyla yapımına başlanan 1. Tamam Külliyesi’nin yapımını tamamlatan Kanuncu, oğlu Mehmed amacıyla Şehzadebaşı Camii’ni düz yazı ettirdi. Kızı Mihrimah Melik için Üsküdar’daki Mihrimah Hükümdar Camii’ni yaptıran 1. Süleyman, hastalığı dolayısıyla mevt eden oğlu Cihangir için de Cihangir Camii’ni yaptırdı.

İstanbul’daki akarsu ihtiyacının artması zımnında su tesislerini yenileyerek, kırkçeşme akarsu sistemini kurduran Kanuncu, ordunun sefere çıkarken geçmesi için Büyükçekmece’birlikte mevcut köprüyü üstelik Mimar Sinan’a mensur ettirdi.

İstanbul’a bir nice işaret bırakan Kanuni, antrparantez Osmanlı toprakları üzerinde çokça sayıda mimari yapıya imza attı.

Kanuncu, bir zamanda çarpışma ganimeti yerine getirdiği eserlerle, Osmanlı’nın katalog kültüründe canlı olmasıyla üstelik bilinmekteydi.

Odalık Süleyman’ın döneminde, Osmanlı’de eğitimde teceddüt sürecine gidildi. Medreselerdeki terbiye iki aşamaya ayrıldı. Bu kapsamda, Hanay-ı Seman medreselerinde ahbaplık, teoloji ve yazın dallarında, Süleymaniye medreselerinde ise matematik ve tıp alanlarında yetişek verildi.

Edebi eserleriyle civar planda

Padişahların içre ozan kimliğiyle dolay plana sâdır ve “Muhibbi” mahlasını kullanan Kanuni’nin divanında 2 bin 779 gazel bulunuyor. Kanuncu ayrıca tarihte, arz haddinden fazla gazel kaleme almış yaşama yerine de biliniyor.