Bayburt’ta hareketli ve kentin akıbet tandır ustası olan 54 yaşındaki Recai Purutoğlu, babasından öğrendiği ve ağababa yadigarı mesleğini yaşatmak için 44 yıldır aşkla, yorulmadan, bıkmadan çamura form veriyor.

Babasının yanında yetişen ve yavru yaşlarda mesleği öğrenen Purutoğlu, meslekte 44 yılı geride bıraktı. Purutoğlu, evvelce insanların günlük yaşamında heybetli yeri olan fakat yıpranmamış teknolojilerle kullanımı mütenakıs tandır yapımını, babasının vasiyeti üstüne bitmeme ettiriyor.

8 asrı aşkın atölyesinde geleneksel usullerle yaptığı ve geçmişin izlerini taşıyan tandırlar, sayıları bir iki olsa birlikte Türkiye’deki kâh illerin beraberinde mikro dışından dahi alıcı buluyor.

2020 yılında kentte ve Türkiye’bile yılın ahisi seçilen Purutoğlu, ahilikle ilgilendiren bilgiler vererek atölyesinin tarihinden bahsetti. Mütevazı atölyesinin 8-9 asra raci aynı mazisi olduğunu söyleyen Purutoğlu, “Öncelikle mevrut olduğunuz bu işlik Küçük Asya Selçuklu Devleti eliyle kurulmuş bir cömert ocağı. 1200’lü yıllarda müesses, o günden bugüne büyüklüğünde faaliyetini savaşlar hariç aksatmadan örümcek tıpkı vadi. Ayrımsız zamanda ahilik teşkilatının yeryüzü er kurulduğu yerlerden biri ve burası ayrıca cömert ocağı. 8-9 yüzyıllık tıpkısı geçmişe sahip” şeklinde konuştu.

Ata yadigarı olan atölyede geçmiş yıllarda tandır, çömlekçilik-çömlekçilik ve tuğlanın birlikte fayans üzere birçok halk üretimi işlerin yapıldığını rapor fail Purutoğlu, “Burada dönemin çinicilik, çanak, purutçuluk kabilinden zamanın şartlarına göre meslekler işlenmiş. Dolaşma mevrut vakar yalnız çömlekçilik çömleğe bırakılmış, dolaşma gelmiş kâm olmuş Erzincan’dan, Erzurum’dan, Samsun’dan bölge memleketlerden siparişler gelmiş. Zaman gelmiş çinicilik işlenmiş burada, gine aynı şekilde bölgeye seslenme etmiş bu büyüklenme. Dönem gelmiş burası puruthane adına derkenar. Burada tuğla, kiremit, kireç üretilmiş. Bayburtlu bile son olarak burayı anca agâh. Tuğlanın, kiremidin, kirecin, tandırın, küpün ve güvecin üretildiği saha diye niteleyerek akıllarda kaldı” ifadelerini kullandı.

“Anadolu’nun önceki fabrikası”

Dedelerinden küsurat atölyenin yüzyıldır varlığını sürdürdüğünü, mesleğin ise dededen toruna kuşaktan kuşağa aktarıldığını sözlerine ekleyen Purutoğlu, şu zaman hemen tandır yaptıklarını belirtti. Esbak dönemlerde atölyede 400-500 kişinin apansız çalıştığını vurgulayan Purutoğlu, “Anca zaman reşit kim bize anlatılan burada 400-500 gönül çalışmış. Rum’nun ilk fabrikası benzeri zamanda. 30 kuşağı geçkin tıpkısı mazisi var, bizim sülale vasıtasıyla bitmeme fail tıpkı gelişim. Burada tahminî 500 sevimli da istihdam edilmiş, hepsi burada çalışmamış arazi fail ayrı, dağda toprak çıkaran, odununu taşıyanlar, taşı dağdan söküp getirenler derken 500 kişiye tekamül eden ayrımsız iş de gerçekleşmiş burada” sözlerini kullandı.

Dedelerinden mütezayit atölyenin yüzyıldır varlığını sürdürdüğünü, mesleğin ise dededen toruna kuşaktan kuşağa aktarıldığını sözlerine ekleyen Purutoğlu, şu an yemeden içmeden tandır yaptıklarını belirtti.

“Maziden aldığımız bayrağı, atiye yansıtmak istiyoruz”

Atölyeyi hareketli müzeye çevirerek gelecek nesillere para aktarımı düşüncesinin olduğunu kaydeden Purutoğlu, “Dedelerimizden aldığımız bayrağı, yani şöyle diyelim eskilerin tabiriyle maziden aldığımız bayrağı, atiye duyurmak istiyoruz. Bunları birlikte yapmayı canı içtenlikle istiyoruz. Küpüydü, güveciydi, çanağıydı, çömleğiydi bunları birlikte imal geçmek istiyoruz. Burayı ayrıca biz tedvin müze değil üstelik zihayat müze açmak istiyoruz. Çarkıyla, tornalarıyla, fırınlarıyla yapmayı tasarlıyoruz. Bunu üstelik eskimemiş nesile duyurmak istiyoruz. Burası adeta öz başına tıpkı okul diyebiliriz. İnşallah Cenabıhak bize punt verir, bunları yapabiliriz” diye konuştu.

Öte yandan Purutoğlu, tandır yapımında geçer not toprağın hususi olduğunu ve Bayburt’un kâh köylerinden bu toprağı realizasyon ettiğini anlattı. Türlü aşamalardan geçerek ağız ağıza geleneksel yöntemlerle ve el emeğiyle yapılan ayrımsız tandırın 4 ila 6 günde fakat tamamlanabildiğini aktardı. – BAYBURT