Kahramanmaraş merkezli 10 ili vuran depremler sonrası değerlendirmelerde mevcut Jeofizik Mühendisi Hurşit Enerjik, Bingöl, Muş, Erzincan’dahi yavaş ayrımsız zelzele beklediğini belirtti. Hurşit Hareketli, Erzurum’bile birlikte yer sarsıntısı beklendiğini söyledi.

Kahramanmaraş’ta meydana gelen iki iri depremi Erzurumlular içtimai iletişim araçları yöneticisi Furkan Nehir’e değerlendiren Jeofizik Mühendisi Hurşit Çalışkan, elan ilk bu depremlerle ilgilendiren çok uyarıda bulunduklarını anlatım ederek, şimdiyse Şarki Rum Fay hattında Bingöl, Muş Varto ve Erzincan için kısık depremler beklendiğini söyledi. Etkili, Erzurum’un Kuzeydoğu Küçük Asya ve Doğu Anadolu Kırık Hattı’nda bulunmadığını, Erzurum’un kendisine has kırık hatlarının olduğunu bile belirterek, bu şehirde dahi sarsıntı beklediklerini vurguladı. Bu bölgede depremin mübrem olduğunu rapor fail Jeofizik Mühendisi Etkili, “Erzurum bölgesini değerlendirdiğimiz antlaşma, özellikle Bingöl, Muş Varto, Erzincan’birlikte korkulu deprem olacağını düşünüyorum. Bu anlamda hiç kaygım yok, olacaktır, bundan kaçış yok. Erzurum’de bile hareket bekliyoruz. Bunun sebebi ise Şark Küçük Asya Kırık Hattı’nın alt yanı, yani güney kısmı bölgesinde haddinden fazla tekâsüf oldu. Bu sıkışmalar yıldız istikametinde kesinlikle kendisini gösterecektir” dedi.

Etken, depremi bildirme az zararla ihanet etmek üzere katiyetle binaların istinatgâh etütlerinin yapılması gerektiğini ve makul zeminlere yapı düz yazı edilmesi gerektiğine üstelik dikkat çekti. Faal, “Deprem bölgesinde bir nice yer sarsıntısı oldu. Bunların bazıları artçı, bazıları ise anne depremdir. Birbirinden değişik faylar üstünde gerçekleştiler” ifadelerini kullandı.

“Erzurum’u da uyardım ve 4 şiddeti üstünde zelzele meydana geldi”

Erzurum’bile gerçekleşen depremleri dahi değerlendiren Canlı, “Güzeşte çağ Erzurum’bile dahi deprem oldu. Buraları da belen etmiştim. Erzurum’da olan zelzele dümdar değil. 4 üstünde tıpkı deprem oldu ve elan sonradan 3 civarı iki yer sarsıntısı elan oldu. Burada oluşan depremleri dümdar namına bölümlendirmek doğru değil. Kahramanmaraş bölgesinde 7 üstünde iki deprem oldu. 6 şiddetinin üzerinde 4 posta zelzele oldu. Bunlar Doğu Anadolu Fay Hattı’nda gerçekleşti. 5 ve 6 üzerinde gerçekleşen depremlerin çoğu başlı başına tıpkı depremdir. Bunlara dümdar buyurmak hatalı peki” açıklamasında bulundu.

“Bingöl, Muş Varto ve Erzincan’üstelik ciddi tıpkısı hareket bekliyoruz”

Doğu Küçük Asya Fay Hattı’nda oluşan sıkışmaların şimal bölgelerinde kendisini göstereceğini söyleyen Enerjik, “Erzurum bölgesini değerlendirdiğimiz zaman hele Bingöl, Muş Varto, Erzincan’üstelik kilolu deprem olacağını düşünüyorum. Bu anlamda hiç kaygım namevcut, olacaktır, bundan kaçış bulunmayan. Erzurum’de üstelik sarsıntı bekliyoruz. Bunun sebebi ise Maşrık Küçük Asya Fay Hattı’nın alt yanı, yani güney kısmı bölgesinde çok sıkışma oldu. Bu sıkışmalar kuzey istikametinde kesin kendisini gösterecektir” diye konuştu.

“Erzurum fay hatları dışında kendisine hususi fayları var”

Erzurum’un namına hususi faylarının olduğunu vurgulayan Hurşit Çalışkan, “Fakat Erzurum sair illere bakarak Şimal Anadolu Fay Hattı (KAF) ve Gün Doğusu Küçük Asya Kırık Hattı’nı (DAF) içerisinde barındırmıyor. Yani Erzurum’dan bu iki kırık hattı birlikte geçmiyor. Erzurum’un namına has, kendisine hususi fay hatları var. Eskiden dahi Erzurum’de depremler oldu” dedi.

“Sarsıntı periyotları fark gösterir”

Ara Sıra depremlerin hangi ahit olacağının banko bilinemeyeceğini de kaydeden Etken, “Şuna birlikte tayin etmek lazım bazen depremlerin tahakkuk periyodu 30-40 yılda tıpkısı, bazıları 500 yılda tıpkı, bazıları birlikte 200-300 yılda bir gerçekleşiyor. Söz Gelişi Van depremi, o bölgede Muradiye depremini biliyoruz. Ancak esbak yıllarda olan Van depremini kimse durum etmiyordu. O yer sarsıntısı hayalet tıpkı faydan meydana geldi. Bu yönde Erzurum’daki depremin hangi antlaşma olacağıyla ilgili kemiksiz benzeri vukuf veremeyiz” şeklinde konuştu.

“Gündüz Feneri Yarımadası Türkiye’yi itiyor ve yapılan yapı zeminleri haddinden fazla mehabetli”

Binaların yapılmadan geçmiş özellikle destek etütlerine dikkat edilmesi gerektiğini tamlayan Canlı, “Herif Zenci Yarımadası Türkiye’yi itiyor. Şarki Anadolu Fay Hattı’nın şarki tarafını itiyor. Bunu dahi fayları incelediğimizde görüyoruz. Tren raylarının tahminî adına 3 metre atım göstermesi bunun belirtilerinden benzeri tanesidir. Bu havza nasıl Erzurum’u de etkileyecektir. Bingöl’ü, Muş Varto bölgesini ve Erzincan’ı dahi etkileyecektir. Erzurum’üstelik çokça bulundum ve Türkiye’nin deprem üzerine, yer sarsıntısı olmadan geçmiş alması müstelzim önlemler var. Muhakkak binalar yapılmadan geçmiş dikkatle dayanak etütleri yapılması gerekiyor. Kâh müteahhitler bunu on paralık önemsemiyor, onlar aldıkları paraya bakıyorlar. Gerçekte bu destek etütlerinin yapılması, binaların bölgeye makul düz yazı edilmesi zorunlu durumda bulunuyor. Ancak bu konuda kapsamı müteahhitler belirliyor. Maliyeti onlar belirliyor. Yapıyı ortada olmaksızın temel taşı etüdü raporu verenler bile var. Bunlara bile mutlaka tedarik alınması gerekiyor” dedi.

“Alüvyonal zeminlere inşa edilen binalar haddinden fazla efdal belki yıkılır”

Alüvyonal bölgelere mensur edilen binaların ise genelde yıkıldığını belirten Jeofizik Mühendisi Hurşit Aktif, “Alüvyonal ortamlarda yapılar kuruluyor. Bu alanlara çatı açmak çokça risklidir. Düzlük bilakis biraz elan irtifa kesimlere bina boşaltmak haddinden fazla henüz sağlıklıdır. Kaya ortamlara yapılan binalar henüz kuvvetli oturuyor ve daha kuvvetli oluyorlar. Kayran alanlardan söz gelişi Hatay cılız oldu. Amik Ovası yerle tıpkı oldu. Yıkıntıların en çok olduğu zeminlere baktığımız devir bütün alüvyonal bölgeler olduğunu görüyoruz. Buralar yıkılmaya uygun zeminler. Bu zeminlerde yapılacak binalara çok özen emretmek geçişsiz. Erzurum’da da genel adına

alüvyonal ortamlara binalar kurulmuş. Alüvyonal düzlem dediğimiz kum, kil, çakıl taşı gibi şeylerin yoğun gelmesi, zelzele çabucak tekrarlı yüke neden oluyor. Denk kendisine bir boksörün daima edisyon atması gibidir. Hareket anide bina içerisine giriyor. Yapı içerisine girince kiriş ve kolonlar birbirine balyoz gibi çarpmaya başlıyor. Nedeniyle kiriş ve sütun birer yıkıcı öge olarak davranıyor. Vadi altındaki zelzele hangi büyüklüğünde yüksekse yapıya da o büyüklüğünde faziletli tıpkısı dara biniyor. Bu da ne eyvah kim yıkılmalara bozukluk oluyor. Zemin sıvılaşmaları de meydana geliyor ve binalar ne büyüklüğünde sağlam olsa birlikte dayanaklık etmek geçersiz olduğu amacıyla yapı temelle bu arada yan yatıyor. Bu bölgelerde önlemler alınmalıdır” diye niteleyerek konuştu. – ERZURUM