35 yıl önce dinlediği türküden etkilendi, ‘tüysüz’ ustası oldu
BURDUR – Burdur’da bire bir zahmetli hoca, 35 yıldır Teke yöresinin elzem çalgısı olan kabak kemane yaparak bu kültürü gelecek nesillere öğretmek için cidal veriyor. Vukufsuz kemanenin satış fiyatı bin 750-2 bin TL arasında değişiyor.
Türk halk müziğindeki telli, yaylı araba ve deri kapaklı sazların tek örneği olan kaba, Ölçülü Asya’dan Anadolu’evet gelmiş en çarkıt Türk çalgılarından biri olma özelliğini taşıyor. ham, Türkiye’dahi özellikle Gün Batısı Anadolu’birlikte, Veli Bölgesi’nde makro kendisine kullanılan tıpkı saz türü. bilgisiz, rebap ( Güneydoğu Anadolu’da rubaba, Hatay yöresinde hegit) ve ıklığ kabilinden adlar ile biliniyor. Itidalli Asya Türkmenleri’nin gijek adını verdiği ve Azerbaycan el müziğinde kemança adıyla makbul saz bile tıpkı cezrî geliyor.
Burdur’birlikte etkili zahmetli sarıklı Tahsin Avantaj (66), 35 sene evvel dinlediği aynı türküde duyduğu kaba sesinden etkilenerek bu çalgıyı yapmaya başlamış. Aynı zül kendisine başladığı kaba yapımını daha sonra profesyonel namına yapmaya başlayan Avantaj, Veli Üniversitesi Enstrüman Yapımı bölümüne başvurma edip, bağlama üstatlarını dinleyerek kendini geliştirmiş. Vukufsuz kemanenin birlikte bağlama, gelişmemiş, ıklığ ve sipsi yaparak bu çalgıları çalma üstüne kendini geliştiren Tahsin hoca, bu çalgıların yapımını artık gelecek nesillere aktarmak üzere çarpışma veriyor.
görgüsüz; ulama teknesi, er kişi, burgu kısmı ve tel takozundan oluşuyor. Akarsu kabağından yapılan görgüsüz, önceki başlarda üç telli kendisine yapılıyordu. Henüz sonradan dördüncü lif takılarak cahil kemaneye benzeri oktav henüz kazandırıldı.
“ham tıpkısı yörük çalgısıdır”
Yayan kemanenin nereden geldiğini anlatan Tahsin Yarar, “tüysüz tıpkı yörük çalgısıdır. Bu çalgının ana atası ‘ıklığ’dır. Çobanın dağda gezerken bulabildiği malzemelerle yaptığı aynı çalgıdır. Yay kısmı tıpkı çubuktan yapılıyor. Atın kuyruğundaki kılları takarak keman haline getiriyor. Bilisiz kısmına hayvanların canevi zarını takıyor. Az Çok sağlam, uzun olduğu üzere yer akıllıca malzeme bu. Günümüzde hangi kadar takma cilt yahut sırça takılsa dahi bunun verdiği lezzeti vermiyor. Bay kısmını de erdemli yerlerde yetişen arkalıksız ağacından yapıyor. Lif kısmı ise kirişten oluşuyor. Faziletkâr kesimlere çıkıldıkça bu yaylar hayvanca malzemelerle yapılıyor ama sahile inildikçe uyuşturucu teller kullanılıyor. Bu birlikte şu tefehhüm geliyor; yaylalarda, yörük yaşayışında metale vadi bulunmayan, gelişigüzel molekül saf. Bu yüzden tadı bile ayrımlı oluyor. Yörük yaylı sazları çalmış, zamanını değerlendirmiş, duygularını rapor etmeye çalışmış. Dağda gezerken hayvanları yamaca sürdükten bilahare vakit kaybetmeden oturuyor, bakıyor. O zaman evet ıslık çalacak evet birlikte benzeri maşa bulup onunla oyalanacak. Etrafında gördüğü malzemeleri kullanarak bu çalgıyı bulmuş. Duygularını bu saz ile anlatım edebilmiş. Gurbette gurbetlik havaları çalmış, hararetli ise hararetli havalar çalmış; seçme tür duygusunu bununla ifade edebilmiş. Biz de bu geleneği gençlerimize aktarabilmek, gençlere yön verebilmek namına hakeza ayrımsız misyonu üstlendik. Bunu bitmeme ettiriyoruz” dedi.
Yaptığı halk emeği çalgıları yurdun seçme hesabına gönderiyor
Bahçesinde yetiştirdiği su kabaklarını evinin altına açtığı atölyesinde tıpkısı sanat eserine dönüştüren Tahsin Avantaj, yaptığı malumatsız kemaneleri ısmarlama üstüne bunları ülkenin seçme yerine gönderiyor. Bihaber kemanenin beraberinde ulama, cura, sipsi de eden Üstünlük, “Hem ev içi hem az dışı başlamak üzere bir nice yerden yaptığım çalgıları görüp sipariş veriyorlar, biz dahi elimizden geldiğince yaparak bu çalgılara bent duyanlara göndermeye çalışıyoruz. Yavan kemanenin şu anki satış bedeli bin 750-2 bin TL beyninde değişiyor” açıklamasında bulundu.
