SİVAS Cumhuriyet Altını Üniversitesi (SCÜ) Terbiye Fakültesi Coğrafya Eğitimi Anne Veri Dalı Akademisyen Dr. Fatih Kartal, Sivas gibi kar yağışını verimli düzlük illerde dahi son yıllarda yağmur oranlarında tehlikeli düşüş olduğunu, bunun da gelecekte sıcaklık sorununa kere açacağını söyledi. Türkiye’nin en fazla kar yağışı kayran illerinden Bitlis’te de beklenen kar bu zaman hala yağmadı, kasımdan bilahare antrakt ayı da kurak geçti. Akıbet 31 yılın bildirme yağışsız ve hamam şita mevsiminin yaşandığı Erzurum’de ise diyanet görevlileri ile köylüler, ‘kar’ duasına artık.
Türkiye’de sezon normallerinin üzerinde seyreden çekicilik sıcaklıkları; Bitlis, Erzurum ve Sivas’ta yağış beklentisini ortaya çıkardı. SCÜ Terbiye Fakültesi Coğrafya Eğitimi Esas Marifet Dalı Akademisyen Dr. Fatih Kartal, Sivas kabil kar yağışını verimli kayran illerde da akıbet yıllarda yağış oranlarının sakil azaldığını, bu durumun gelecekte susuzluk sorunlarına defa açacağını söyledi. Kuraklık ve global ısınmaya ilgili açıklama işleyen Dr. Kartal, kamu dünyanın toptan ısınma sorunuyla yüz yüze olduğunu belirterek, “Türkiye açısından çok olağandan şu anda gündemde amma dünyada gerçekleşen tıpkısı boyut söz konusu. Alelhusus iklimlerde hem kayma hem birlikte susuzluk noktasında ‘küresel istinas’ dediğimiz hadise kendisini yıldan yıla çokça münhal kendisine gösteriyor. Vaktiyle bu tarihlerde her yan karla kaplıyken, yağmur oranı haddinden fazla yüksekken, demincek global ısınmayla alay malay bunları göremiyoruz. Kuraklıkla alay malay bundan sonra hem yağışların aydan ayak tabanı dağılışında dengesizlik oluşmakta, hem da genel manada kuraklığa posta açmaktadır” dedi.
‘YER ALTI SULARININ AZALMASINA ETKEN OLUYOR’
Kar yağışının vadi şeş sularına etkisinden bahseden Dr. Kartal, “Bir Vakitler büyüklerimiz ‘Karlı yıl, varlı sene’ derdi. Kar ve yağış oranı çokça heybetli. Ülkemiz el şartlardan geçiyor. Bu yüzden üretim heybetli. Ama üretimimiz çıktı tarımsal olduğu amacıyla, bu nedenle tıpkısı etki çekmekteyiz. Kar yağış oranlarının düşmesi hem tarımda rekolte düşüşlerine hem birlikte düzlük altı sularının azalmasına sebep oluyor. Şu anda yer altı sularının azalmasıyla gelişigüzel Türkiye’de üstelik bazen illerde bunun etkisini görüyoruz. Yaşadığımız Sivas ilimizde bile yağışların azalması, su miktarını üstelik azalttı” diye niteleyerek konuştu.
‘ÜLKEMİZİ SIKINTILAR BEKLİYOR’
Kar yağışının hem vadi altının hem bile barajların su toplaması amacıyla yüce olduğunu belirten Kartal, “Kar yoğunluğu yer altı suyunu artırıyor. amma velakin ilkbaharda eridiği zaman bu sular barajlarda toplanmakta. Kar ve yağmurun güçlükle oluşu, barajlardaki seviyelerde yıldan yıla düşüşlere neden oluyor. Yağmur azaldığı antlaşma otomatikman bizim içtima haznemizdeki akarsu rezervlerimizi dahi azaltmakta. Şayet hakeza bitmeme ederse, ülkemizi ve ilimizi çokça büyük teessürat bekliyor demektir. Suların azalması, alelhusus içmece ve kullanma sularının yanı sıra tarımsal sulamayı bile çokça etkileyerek hem insanların günce ihtiyacını hem birlikte tarımsal ihtiyacımızı huysuz etkileyecektir. Azalan akarsu kaynaklarının becerikli kullanılması noktasında halka çokça balaban görev düşüyor” dedi.
BİTLİS’TE SERENCAM 13 YILIN SUNU KURAK ARALIK AYI
Türkiye’nin yeryüzü fazla kar yağışı kayran illerinden Bitlis’te ise beklenen kar bu mevsim halen yağmadı. Teşrinisani ayından sonra çatlak da kurak geçti. Kente 2009 yılında ilk kar 4 Teşrinisani’da, 2010’bile 13 Ara’ta, 2011 yılında 15 Teşrinisani’de, 2012’bile 14 Son Teşrin’da, 2013 yılında 28 Son Teşrin’birlikte, 2014’te 3 Kasım’birlikte, 2015 ve 2016 yıllarında 1 Son Teşrin’bile, 2017 yılında 22 Son Teşrin’de, 2018 yılında 15 Kasım’üstelik, 2019 yılında 5 Kasım’birlikte, 2020 yılında 28 Son Teşrin’dahi ve 2021’birlikte 20 Meyan’ta yağdı.
Bitlis Eren Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necmettin Elmastaş, esbak yıllara nazaran bu sene kurak dolaşma yaşadıklarını söyleyerek, “Bu yıl esasen tıpkısı kurak ahit yaşıyoruz, geçen sene ve eski yıllara baktığımızda kar yağışları son teşrin ayında başlamış, yoğunlaşarak devam etmiştir. Kış olunca kar şeklinde yağışlar düşüyor. Geçen yıl 9 Antrakt’ta kar başladı. Bu sene ara ayında olmamıza rağmen kar yağışı bulunmayan. Haddinden Fazla korkulu ayrımsız susuzluk yaşıyoruz. Bu yağışsızlık akıbet yıllarda toptan ısınmayla beraber dengesizliğin neticesidir. Dünyada bazı yerlerde elan fazla yağmur alan bölgeler ortaya çıkarken ara sıra yörelerde yağışsızlık yaşanıyor. Yakın gelecekte, ihtimal 20-30 almanak tıpkı süreçte bile yapılan çalışmalara ve öngörülere göre çok iyi bire bir tablodan bahsedemiyoruz. Yağışların imdi bu şekilde gideceği, azalacağı, yıllara göre tahavvül gösterse bile bundan sonraki sürecin kurak namına geçeceği tabir edilebilir. Yağmur birkaç olunca Van Gölü ve çevresindeki göl alanlarının da hele bu sene ağırbaşlı bir kırat çekilmesini gördük. Süreç bitmeme ediyor. Yağmur bile birkaç olunca meydan şeş akarsu kaynakları ve göl seviyeleri damarlı etkileniyor. Dolayısıyla ekolojik sistemde dahi benzeri dingildeklik meydana geliyor. Şayet artık bu süreç böyle bitmeme ederse elan yara sonuçlar bizi bekliyor” diyerek konuştu.
ERZURUM’DA ‘KAR’ DUASI
Sonuç 31 yılın sunma kurak ve yunak kış mevsiminin yaşandığı Erzurum’üstelik de kült görevlileri ve köylüler, ‘kar’ duasına imdi. Palandöken ilçesinde, Tuzcu ile Tepeköy arasındaki Sunturlu Ali Baba Türbesi’nin bulunduğu tepede Erzurum Ilmek Görevlileri Toplum Örgütü Başkanı Emrullah Kaçar eşliğinde yakarış eden imam ve köylüler, kar yağmasını diledi. Erzurum ovasını kuş bakışı gören tepede sıralanan önder ve köylülerle kar duasına katılan Kaplayan Şekeroğlu (66), “Böyle bire bir molekül on paralık amma hiç hatırlamıyorum. Eskiden site merkezine 2 metreye vasıl kar yağardı. Ovaya ve dağa yağan kar ise 3-4 metreyi bulurdu. Palandöken’birlikte bile kayakçılar müstear karla ski yapıyor. Bu havalar tek hayra nişan değil” dedi.
‘RAHMET DİLEDİK’
Toplum Örgütü Başkanı Kaçar de cuma günü mülk genelinde camilerde imamların ‘kar’ duası yapacağını belirterek, “Uzun yıllardır hakeza tıpkısı kuraklık yaşamadık. Cemaatimizle bu arada koskocaman Rabb’imizden şehrimize, ülkemize, beldemize yağmur vermesini diledik. Kar ve yağmur yağmasını diledik. Hazirandan bu yana Erzurum’a yağmur yağmadı, çiftçiler tarla süremedi, hayvanların yiyecekleri kıtlaşmaya başladı” diye niteleyerek konuştu.
YAĞIŞ BEKLENMİYOR
Öte yandan Erzurum Valiliği’nce paylaşılan meteorolojik duyuruda, yılbaşı ve yeni yılın evvel günlerinde yağış beklenmediği kaydedilerek, “Hava Bilgisi 12’nci Nahiye Müdürlüğü’nün 28 Mesafe 2022 devir ve 13 No’lu Meteorolojik Değerlendirmesi’ne bakarak, yılbaşında ve 2023 yılının önceki günlerinde bölgemizin faziletli basınç merkezinin etkisi altında kalacağı, faziletkâr basıncın etkisiyle havza genelinde modüler bulutlu ve kurak bire bir havanın enerjik olması, şeb ve sabahleyin saatlerinin dumanlı ve serap geçmesinin beklendiği, yılbaşında bölgemize sınırlanmış merkezlerde beklenen albeni durumunun ise Erzurum’un parçalı ve az bulutlanmış, geceleyin ve sabah saatlerinde bulanık ve pusarık, bildirme bağan albeni sıcaklığının sıfırın altında 8, arz efdal 2 mertebe bekleniyor” denildi.
